Gebeurt er een systematische screening op kanker van de bovenste lucht- en spijsverteringswegen?

Er gebeurt geen systematische screening bij de risicopopulatie. De opsporing berust meer op individuele initiatieven of bewustmakingsweken, zoals degene die in september georganiseerd worden.

Hoe wordt dit type kanker opgespoord?

Met behulp van een fibroscopie. Er wordt een fibroscoop ingebracht via een neusgat: zo kunnen de bovenste lucht- en ademhalingswegen volledig worden onderzocht. Het gaat om een pijnloos onderzoek waarvoor geen verdoving nodig is. Bepaalde tumoren kunnen evenwel al ontdekt worden door de patiënt te vragen de mond te openen, want soms zijn ze zichtbaar met het blote oog of te voelen in de hals. Zo worden ze soms ontdekt door huisartsen of tandartsen.

Welk nut heeft vroege opsporing?

Momenteel worden dergelijke tumoren meestal vrij laat ontdekt, op een moment dat de tumor lokaal al gevorderd is. Helaas is de prognose omgekeerd evenredig met de uitgebreidheid. Vandaar het nut van bewustmaking voor opsporing.

Bij welke symptomen moeten mensen een arts consulteren?

De belangrijkste klachten zijn aanhoudende pijn bij het slikken, een slechte adem, een massa in de hals - vaak ter hoogte van de lymfeklieren - verandering van de stem,  ademhalingsproblemen enz. De symptomen kunnen echter sterk verschillen naargelang van de plaats van de tumor. In alle gevallen is het echter belangrijk om een arts te raadplegen als dergelijke symptomen meer dan drie weken aanhouden.

Wat is de beste preventie tegen hoofd- en halskanker?

Vermijding van risicofactoren zoals consumptie van tabak en alcohol, vooral in combinatie met elkaar.

Is plaveiselcelcarcinoom van de huid een veel voorkomende kanker in België?

Zeker. Elk jaar zijn er naar schatting dertig nieuwe gevallen op 100.000 inwoners. Maar er zijn geen precieze cijfers. Veel carcinomen worden namelijk in een vroeg stadium ontdekt en meteen bij de dermatoloog behandeld zonder dat er een ziekenhuisopname is. Ze komen dus niet in de statistieken terecht. Maar dat neemt niet weg dat het een veel voorkomende en gevaarlijke kanker is als hij niet op tijd wordt behandeld!

Plaveiselcelcarcinomen van de huid komen vooral voor bij mensen boven de vijftig.

Dat klopt. Het is een type kanker die heel langzaam evolueert. Daarom verschijnt hij meestal pas na het vijftigste levensjaar. Maar dat betekent niet dat we moeten wachten tot we zo oud zijn om ons te beschermen, integendeel! Het carcinoom is vaak het gevolg van jarenlange blootstelling aan de zon. We moeten het ‘zonnekapitaal’ van onze huid dus al vanaf onze kindertijd beschermen tegen de uv-stralen. Om dezelfde reden doen we er ook goed aan ons regelmatig te laten screenen, zeker één keer per jaar vanaf 50 jaar. Hoe vroeger een tumor of een letsel in een voorstadium van kanker wordt opgespoord, hoe groter de kans dat het gemakkelijk kan worden weggenomen.

Hoe gebeurt de screening voor dit carcinoom?

De dermatoloog onderzoekt de hele huid op het oog. Bij het minste verdachte letsel neemt hij een huidfragment voor analyse weg en verwijdert hij het letsel meteen als het om een klein letsel gaat. Analyse van het weefsel onder de microscoop zal de diagnose daarna al dan niet bevestigen. Met die analyse kan ook worden nagegaan of de hele tumor wel degelijk is weggehaald en of er een behandeling moet worden opgestart.

Wat is cetuximab?

“Cetuximab is een geneesmiddel dat oorspronkelijk op de markt gebracht werd ter behandeling van dikkedarmkanker. De laatste jaren is het echter ook ter beschikking gesteld om kankers in het hoofd-halsgebied te behandelen, zoals spinocellulair carcinoom. Hoe cetuximab werkt? Het hecht zich vast aan een eiwit dat op tumorcellen bij hoofd- en halskankers verhoogd aanwezig is, de epidermale groeifactorreceptor genoemd. Hierdoor kan deze receptor, en dus de groei van de kankercellen, worden afgeremd.”

Welke patiënten komen in aanmerking voor cetuximab?

“Het wordt gebruikt bij spinocellulaire carcinoma in een gevorderd stadium, meestal in combinatie met chemotherapie. Bijvoorbeeld: is een patiënt hervallen en/of heeft hij uitzaaiingen, dan geven we chemotherapie om de levensduur te verlengen. Normaal wordt de chemotherapie gestopt na zes kuren, omdat het lichaam de nevenwerkingen niet meer aankan. In combinatie met cetuximab kan de behandeling echter langer worden volgehouden.”

Soms wordt cetuximab ook toegediend in combinatie met radiotherapie.

“Ja, dat klopt. Doorgaans is de standaardbehandeling radio- en chemotherapie. Maar voor sommige mensen is de chemotherapie cisplatine te zwaar. Zo kan deze chemotherapie gehoorverlies veroorzaken. Mensen die bijvoorbeeld een hoortoestel dragen zijn dus beter gebaat bij radiotherapie en cetuximab.”