Begrijpen

De precieze oorzaken van prostaatkanker zijn niet bekend. Toch heeft onderzoek op een aantal risicofactoren gewezen.

• Leeftijd. Leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor prostaatkanker. Hoe ouder iemand is, hoe groter de kans om prostaatkanker te krijgen. Bij mannen jonger dan 50 is prostaatkanker zeldzaam. Boven de 80 jaar heeft 80% van de mannen prostaatkanker.
• Familiegeschiedenis. Het risico op prostaatkanker is groter bij mannen van wie de vader, oom, broer of zoon ook prostaatkanker hebben.
• Etnische afkomst. Prostaatkanker komt vaker voor bij zwarten dan bij blanken. Aziaten lopen het minste risico.
• Voeding. De westerse voedingsgewoonten en levensstijl hebben een invloed op het ontwikkelen van prostaatkanker.

Goedaardige prostaatvergroting: niet levensbedreigend

Een vergrote prostaat kan een goedaardig of een kwaadaardig karakter hebben. Een goedaardige prostaatvergroting (benigne prostaathypertrofie (BPH)) ontstaat onder invloed van de mannelijke hormonen. BPH is niet levensbedreigend en verspreidt zich niet naar andere delen van het lichaam. De meeste mannen boven de 50 vertonen symptomen van benigne prostaathypertrofie.

Prostaatkanker: metastasen mogelijk

Bij prostaatkanker vermenigvuldigen de prostaatkankercellen zich excessief en ongebreideld. In de prostaat ontstaat zo een gezwel van cellen, of tumor. In tegenstelling tot een goedaardige prostaatvergroting is prostaatkanker wel levensbedreigend en kan deze uitzaaien naar andere delen van het lichaam, voornamelijk naar de botten en de lymfeklieren. In dat geval is er sprake van ‘metastasen’.

Rol bij voortplanting

De prostaat is een kleine klier onder de blaas, verbonden met de urinebuis (plasbuis, urethra). Soms wordt de prostaat ook aangeduid als ‘voorstanderklier’. De prostaat maakt deel uit van het mannelijke voortplantingssysteem. In de prostaat worden zaadvocht en prostaatvocht toegevoegd aan de zaadcellen. Bij een ejaculatie stuwt de prostaat dit samen door de urinebuis naar buiten.

Druk op de urinebuis

Een gezonde prostaat is ongeveer zo groot als een okkernoot. Als de prostaat te groot wordt, bijvoorbeeld als gevolg van prostaatkanker of van een goedaardige prostaatvergroting, kan hij op de urinebuis drukken. Daardoor kunnen er verschillende symptomen optreden:

• de straal kan tijdens het urineren minder sterk worden;
• soms moet men een paar keer per nacht naar het toilet (nycturie);
• het kan moeilijker worden om de plas op te houden, waardoor men vaker moet plassen (pollakisurie).

Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij westerse mannen. Enkele cijfers:

• In 2005 werden in België 9.510 nieuwe gevallen opgespoord (Stichting Kankerregister). Dat komt overeen met 32% van alle kankers in België.
• In 2004 stierven in België 1.377 mannen aan prostaatkanker. Prostaatkanker is bij mannen daarmee de derde belangrijkste doodsoorzaak onder de kankers (9,3%).
• Prostaatkanker is zeldzaam voor de leeftijd van 50 jaar, nadien neemt de frequentie exponentieel toe.
• De gemiddelde leeftijd van de patiënten bij de diagnose is 70 jaar.
• De kans om een diagnose prostaatkanker te krijgen voor de leeftijd van 75 jaar bedraagt 12,7%.