Fabry

Bij mannen kan de diagnose van de ziekte van Fabry worden gesteld door bepaling van het enzym alfagalactosidase in de witte bloedcellen of het plasma. Anderzijds kan men al een beeld krijgen van de toestand van de enzymatische activiteit via een eenvoudige, snelle en gemakkelijke test op vloeipapier (de Blood Spot Test). Een druppel bloed uit de vingertop wordt opgevangen op een strookje vloeipapier dat voor analyse wordt opgestuurd. Deze bepaling moet worden aangevuld met een genetisch onderzoek. Bij vrouwen kan de diagnose alleen worden gesteld met een genetisch onderzoek.

Nierinsufficiëntie

De meeste volwassenen met de ziekte van Fabry van 50 jaar en ouder ontwikkelen een progressieve nierinsufficiëntie. Patiënten met een terminale nierinsufficiëntie moeten worden behandeld met dialyse of niertransplantatie.

Hartproblemen

Hartproblemen zijn de regel: verdikking van de wand van het hart (hypertrofische cardiomyopathie), stoornissen van de elektrische geleiding in het hart, hartritmestoornissen...

Beroerte

Het risico op een beroerte (cerebrovasculair accident) is tien keer hoger bij de ziekte van Fabry dan in de algemene bevolking.

Gehoorsproblemen

Mensen met de ziekte van Fabry hebben vaker dan gemiddeld last van gehoorsverlies, en dit is klinisch relevant bij ongeveer 16%. Ook is er vaker sprake van tinnitus (oorsuizen) en plotseling gehoorsverlies.

Aantasting van het spijsverteringsstelsel

Spijsverteringssymptomen zijn frequent bij volwassenen en bij kinderen: misselijkheid, braken, buikpijn...

Huidletsels

Bijna de helft van de patiënten met de ziekte van Fabry ontwikkelt tijdens de adolescentie donkerrode vlekjes: angiokeratomen, vooral op de romp, rond de navel, maar ook op andere delen van het lichaam (bijvoorbeeld rond de mond).

Minder zweten

50% van de mannen en 25% van de vrouwen met de ziekte van Fabry zweten minder. Daardoor kunnen ze warmte en inspanningen niet goed verdragen.

Andere symptomen zijn:

• verdichting van het hoornvlies
• minder of geen spermatozoïden
• depressie en angst...

Eerste symptomen

De eerste symptomen van de ziekte van Fabry bij kinderen kunnen optreden voor ze twee jaar zijn. Meestal verschijnen de symptomen rond de leeftijd van vijf, zes jaar bij jongens en rond de leeftijd van negen jaar bij meisjes. Vaak gaan de ouders naar een kinderarts wegens pijn aan de handen en de voeten.

Pijn aan de handen en de voeten

De pijn uit zich als een uiterst invaliderend brandend gevoel of gevoel van mieren. Er treden ook nog andere, zeer ernstige pijnen op. We spreken dan van 'aanvallen van Fabry'. Deze aanvallen worden gekenmerkt door acute pijn die doorgaans in de voeten begint en daarna uitstraalt over het volledige been. De pijn wordt in de hand gewerkt door:

• vermoeidheid,
• inspanning,
• warmte,
• stress
• ...

De pijn wordt als zeer hevig beschreven en is soms niet goed te verlichten met pijnstillers.

Andere symptomen

De andere symptomen zijn:

• hypohydrose (minder zweten)
• niet tegen warmte en inspanning kunnen
• misselijkheid
• buikpijn, krampen, 
• diarree na de maaltijden
• psychische/emotionele problemen...

Wie wordt getroffen?

De ziekte van Fabry is een zeldzame genetische aandoening, die voorkomt bij 1 op de 1200 tot 1 op de 170.000 mensen wereldwijd. De hogere frequentie wordt gevonden in studies waarbij men pasgeborenen heeft getest. In de meeste gevallen gaat het daarbij om mensen die de ziekte pas op latere leeftijd krijgen.

Waarschijnlijk wordt ook om die reden soms de frequentie van de ziekte onderschat – als de symptomen pas op latere leeftijd verschijnen zijn ze niet altijd specifiek en kunnen ze worden verward met die van andere ziekten.

Een verklaring hiervoor is dat bij sommige patiënten, en bij vrouwen vrijwel altijd, er nog een zekere enzymactiviteit is ondanks de mutatie. Hierdoor verschijnen de symptomen later en zijn minder uitgesproken. De ziekte van Fabry tast de volgende organen aan:

• de nieren,
• het hart,
• de hersenen (hoger risico op hersenberoerte of cerebrovasculair accident)

Verschillende studies laten zien dat van  patiënten in nierdialyse 0.02 tot 0.36% de ziekte van Fabry heeft (waarvan het merendeel mannen).

Een genetische aandoening

De ziekte van Fabry is net zoals de andere lysosomale stapelingsziekten een genetische aandoening. Ze wordt veroorzaakt door een mutatie van het gen dat instaat voor de productie van een van de lysosomale enzymen: alfagalactosidase A. In tegenstelling tot de ziekte van Gaucher en de ziekte van Pompe ligt de mutatie die de ziekte van Fabry veroorzaakt op een geslachtschromosoom, het X-chromosoom.

Vrouwen hebben twee X-chromosomen, mannen hebben een X- en een Y-chromosoom. Aantasting van een van de exemplaren van het gen van alfagalactosidase A op het X-chromosoom bij vrouwen veroorzaakt zeer vaak symptomen, maar die zijn doorgaans minder uitgesproken dan bij mannen. In tegenstelling tot de ziekte van Pompe en de ziekte van Gaucher, hoeft maar een van de twee X-chromosomen zijn aangetast om de ziekte te veroorzaken.