Begrijpen

De pancreas of alvleesklier maakt deel uit van het spijsverteringsstelsel en ligt achter en onder de maag. De pancreas is langgerekt van vorm - een beetje zoals een omgekeerde L - en is ongeveer 15 cm lang. Er lopen meerdere kanalen door. Het belangrijkste is het Wirsungkanaal. Dat is de hoofdgang die uitmondt in de twaalfvingerige darm, het begin van de dunne darm.

Pancreas: een endocriene en exocriene functie

De pancreas heeft twee belangrijke functies:

• Endocriene functie: de pancreas maakt hormonen aan en scheidt ze af, waaronder insuline en glucagon. Deze stoffen spelen een sleutelrol in de regeling van het suikergehalte in het bloed. Aantasting of uitval van deze functie veroorzaakt suikerziekte of diabetes.
• Exocriene functie: de pancreas produceert het pancreassap. Dat bevat de enzymen die nodig zijn voor de vertering van voedsel. Het pancreassap wordt via het Wirsungkanaal naar de dunne darm gevoerd. Aantasting of uitval van deze functie leidt tot zogenaamde exocriene pancreasinsufficiëntie.

Wat is de spijsvertering?

De spijsvertering is het geheel van mechanische processen (kauwen tot kleine stukjes) en biochemische processen (afbraak door de maagsappen) die het voedsel omzetten in voedingsstoffen die opgenomen kunnen worden door het lichaam.

Spijsvertering: van de mond naar de maag                        

Het voedsel ondergaat al vanaf de eerste hap een mechanische transformatie: tijdens het kauwen wordt het tot heel kleine stukjes vermalen en met speeksel vermengd, waarna het verder omgezet wordt in een zachte brij, de voedselmassa of voedselbrij.
Eenmaal doorgeslikt, komt de voedselbrij via de slokdarm in de maag terecht, een soort gespierde zak. Daar blijft het voedsel drie tot vier uur zitten en wordt het vermalen. Intussen wordt het vermengd met de maagsappen. Die zure sappen breken de grote voedselmoleculen af tot kleinere, makkelijk absorbeerbare moleculen. Het zo verkregen mengsel - de chymus of spijsbrij - gaat dan naar de twaalfvingerige darm, het begin van de dunne darm.

In de twaalfvingerige darm

In de twaalfvingerige darm (of het duodenum) voltrekt zich de belangrijkste fase van de spijsvertering. Het voedsel wordt er bewerkt door de spijsverteringssappen die door de galwegen en de pancreas worden afgescheiden en via diverse kanalen (galgang, Wirsungkanaal enz.) naar de twaalfvingerige darm worden geleid.
De koolhydraten, de vetten en de eiwitten worden er omgezet in voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft om goed te kunnen werken.
Deze voedzame, door de spijsvertering afgeleverde stoffen worden vervolgens door de wand van de dunne darm opgenomen; de onverteerbare voedselresten worden verder geleid naar de dikke darm en via de anus uitgescheiden als ontlasting.

Een slechte spijsvertering is een defect in het proces van de spijsvertering. Een slechte spijsvertering leiden tot malabsorptie (het lichaam dat de voedingsstoffen niet kan opnemen). Als het voedsel niet tot kleinere voedseldeeltjes kan worden afgebroken, kan het niet door de dunne darm worden opgenomen en komt het niet in de bloedsomloop terecht.

Een slechte spijsvertering heeft verschillende gevolgen:

• ongemakken in de buik,
• pijn,
• een abnormale ontlasting (abnormaal qua consistentie, kleur en volume), met op langere termijn tekenen van ondervoeding (gewichtsverlies),
• het kan ook leiden tot een tekort aan vitamines en mineralen die cruciaal zijn voor de goede werking van het lichaam.

De spijsvertering zorgt ervoor dat ons lichaam de stoffen geleverd krijgt die het nodig heeft om goed te kunnen werken.
De voedingsstoffen die de spijsvertering oplevert, komen via de wand van de dunne darm in de bloedsomloop terecht. Die wand is bedekt met slijmvlies dat sterk geplooid is en veel vingervormige uitsteekseltjes heeft, de zogenaamde darmvlokken. De plooien en de darmvlokken vergroten de oppervlakte van de dunne darm, wat de opname van voedingsstoffen tijdens het spijsverteringsproces vergemakkelijkt.
Het bloed voert deze voedingsstoffen naar alle organen van ons lichaam, waar ze door de cellen worden opgenomen. Ze worden er gebruikt als bron van energie en/of om het onderhoud, de groei en het herstel van onze orgaanweefsels te verzorgen.