Is methylfenidaat een drug?

Nee. Methylfenidaat veroorzaakt doorgaans geen sterke afhankelijkheid of gewenning bij gebruik volgens medisch voorschrift en onder professioneel toezicht, maar het risico is niet volledig afwezig. Stoppen met het medicijn leidt zelden tot ontwenningsverschijnselen zoals die optreden bij alcohol of kalmerende middelen zoals benzodiazepines. Toch tonen wetenschappelijke studies en klinische ervaringen aan dat sommige personen – vooral wie een psychiatrisch of verslavingsverleden heeft – een verhoogde kans hebben op misbruik of gewenning, zeker bij kortwerkende formuleringen.

Methylfenidaat vertoont farmacologische gelijkenissen met amfetaminen

Methylfenidaat is in België en Nederland wettelijk geclassificeerd als verdovend middel (opiumwet), en kan enkel op speciaal doktersvoorschrift voor beperkte perioden verstrekt worden. Dit strenge toezicht moet misbruik tegengaan. Methylfenidaat vertoont farmacologische gelijkenissen met amfetaminen, waardoor sommigen onterecht denken dat het een drug is. De werking verschilt echter: methylfenidaat blokkeert de heropname van dopamine, terwijl amfetaminen ook de aanmaak ervan direct stimuleren. Correct gebruik in een medische context is doorgaans veilig, maar het blijft belangrijk om het juiste type (kort- of langwerkend) te kiezen en regelmatig na te gaan of het medicijn nodig blijft, zeker bij patiënten met extra risico's.

Gebruik van methylfenidaat buiten de ADHD-indicatie: een vorm van misbruik

Bij mensen met ADHD die geen behandeling krijgen, is het risico op verslaving (alcohol, softdrugs, harddrugs) hoger dan bij de algemene bevolking. Een goed medisch begeleide behandeling met methylfenidaat vermindert dat risico volgens epidemiologische studies. Gebruik van methylfenidaat buiten de ADHD-indicatie om cognitieve prestaties te verhogen bij mensen zonder ADHD is een vorm van misbruik en verhoogt de kans op afhankelijkheid en schadelijke bijwerkingen, en moet worden afgeraden.