Gevolgen

Zelfdoding: een niet te onderschatten risico

15%, meer dan één op acht van alle mensen met een depressie wil uit het leven stappen. Elk jaar zijn er in België zo'n 2.000 zelfdodingen en ongeveer 25.000 zelfdodingspogingen. Meer vrouwen dan mannen ondernemen een poging, maar het 'slaagpercentage' ligt bij mannen driemaal hoger, omdat zij gewelddadiger middelen gebruiken. Getrouwde mannen plegen overigens minder zelfdoding dan alleenstaanden. Omgekeerd ligt het zelfdodingspercentage bij getrouwde vrouwen hoger dan bij singles. De huwelijksband is voor mannen eerder een beschermende factor en bij vrouwen net een risicofactor.

Voortekens van zelfdoding

Familie en omgeving moeten vooral goed letten op de volgende tekens die een zelfdoding aankondigen:

• Wanneer de persoon zwijgzaam wordt en in zichzelf gekeerd is.
• Wanneer de persoon over zelfdoding spreekt, kan het gebeuren dat zijn toestand nadien schijnbaar verbetert. Iemand die rustig schijnt, soms zelfs opgewekt, kan al afscheid hebben genomen genomen van het leven en is van plan om er binnenkort een eind aan te maken.

Zelfdodingpogingen

Zelfdodingpogingen mogen ook niet lichtzinnig opgevat worden. Wie één poging achter de rug heeft, loopt nadien honderdmaal meer risico om zich van het leven te beroven. In één op de twee gevallen (50%) volgt een tweede poging!

Iemand met een depressie is voor de familie een zware beproeving. Zijn neerslachtigheid, zijn isolement, zijn negativisme, het feit dat hij zelfs geen eenvoudige taken meer kan uitvoeren: dit is allemaal moeilijk te aanvaarden. De hele gezinsdynamiek raakt verstoord. De partner moet niet alleen psychologische steun bieden, maar vaak ook alle huishoudelijke taken en de opvoeding van de kinderen op zich nemen.

De arbeidsongeschiktheid van de patiënt kan het gezin in financiële moeilijkheden brengen. De kinderen kunnen een negatief beeld krijgen van hun depressieve vader of moeder, die voortdurend klaagt en treurt of niets meer aankan. Zonder goede opvang kan zoiets op de lange duur de affectieve ontwikkeling negatief beïnvloeden.

Als de depressie lang blijft duren, kan het begrip van de omgeving soms overslaan in ontmoediging. Vrienden vallen weg, en er kunnen reacties ontstaan van afwijzing en onbegrip. Hoewel te begrijpen, is zoiets toch te vermijden, want dit sterkt de persoon, die sowieso al met schuldgevoelens kampt, nog in zijn gevoelens van nutteloosheid en mislukking.

De ideale houding van de omgeving kunnen we samenvatten in drie zinnen:

Goed luisteren en veel begrip tonen vormen de beste hulpmiddelen voor de depressieve persoon en zijn gezin.

Een depressie heeft gevolgen voor het sociale, gezins- en beroepsleven:

• Relatieconflicten, echtscheiding...
• Seksuele stoornissen: een verlaagd libido, erectiestoornissen bij mannen, anorgasmie (geen orgasme meer kunnen krijgen) bij de vrouw...
• Ontslag
• Alcoholisme (frequenter bij mannen)
• Financiële problemen

Bij de behandeling van depressie moet rekening gehouden worden met de familiale, sociale en professionele context van de persoon. Het leed van de familie en omgeving mag niet onderschat worden, evenmin als de financieel-economische gevolgen van een depressie. Hier moet de arts nagaan in welke mate de depressieve persoon het werk nog aankan.

Een depressie maakt per definitie van elke activiteit een loodzware opgave. De patiënt dreigt op het werk al evenzeer af te haken als thuis. Door de hinderlijke concentratie- en aandachtsstoornissen zal hij onvermijdelijk fouten maken. Somberheid en een negatief zelfbeeld zijn al niet zonder gevolg op professioneel vlak.

Vandaar dat in overleg met de arts prioritair moet worden nagegaan of de patiënt zijn werk nog aankan. In lichtere gevallen kan het werk de maatschappelijke re-integratie en een vlotter psychologisch herstel bevorderen, terwijl in andere gevallen het werk dan weer te stresserend is of te zwaar zal zijn, waardoor een tijdelijke werkonderbreking aangewezen is. Depressiepatiënten moeten derhalve niet automatisch als arbeidsongeschikt gecatalogeerd worden: werken kan het zelfbeeld verbeteren, terwijl activiteit op zich al stimuleert. Thuis in een hoekje kruipen lost het piekeren niet op, en kan nog andere negatieve gevolgen hebben in geval van depressie.