Begrijpen

Wat is de schildklier?

De schildklier is een endocriene klier (die hormonen produceert). Ze lijkt op een vlinder van ongeveer 5 cm hoog en 2 tot 3 cm breed. Ze bevindt zich onderaan in de hals.

Ondanks haar lage gewicht (ongeveer 20 g) speelt de schildklier een fundamentele rol in de goede werking van ons lichaam, onder andere bij het regelen van onze stofwisseling.

Schildklierhormonen

Hormonen zijn chemische stoffen die geproduceerd worden door een endocriene klier. Ze worden in het lichaam verspreid via het bloed- en lymfestelsel. Ze brengen chemische ‘boodschappen’ over naar een of meerdere organen waarvan ze de functie, de samenstelling en de interacties wijzigen.

Er bestaan veel hormonen, waaronder insuline, groeihormoon en geslachtshormonen, zoals oestrogenen en testosteron.

De schildklier produceert vooral twee soorten hormonen:

• 20% T3;
• 80% T4.

T4 is een hormoonvoorloper, een soort prehormoon dat in het bloed wordt omgezet in T3.

T3 reguleert het metabolisme – de mate van de activiteit van het lichaam en de organen en dus van het energieverbruik. De schildklier werkt dus op de lichaamstemperatuur, het hart, het zenuwstelsel, het spijsverteringskanaal, het genitale stelsel, de huid, het haar… Als te veel (hyperthyreoïdie) of te weinig (hypothyreoïdie) schildklierhormonen geproduceerd worden, kunnen al die lichaamszones en -functies ontregeld raken.

Terugkoppeling van de hormonen: een kettingreactie

De productie van schildklierhormonen door de schildklier wordt gereguleerd door een terugkoppelingssysteem. Bij de terugkoppeling van de schildklierhormonen zijn drie structuren betrokken: de schildklier, de hypofyse en de hypothalamus.

• De hypothalamus – een onderdeel van de hersenen – produceert een hormoon: het TRH.
• Het TRH stimuleert de hypofyse die zich ook in de hersenen bevindt, onder de hypothalamus. Deze endocriene klier scheidt op haar beurt een hormoon af: het TSH (Thyroid Stimulating Hormone, het thyreoïdstimulerend hormoon).
• TSH stimuleert (al dan niet) de productie van de schildklierhormonen (T3 en T4) door de schildklier.

Als er te veel schildklierhormonen in het lichaam aanwezig zijn, wordt de hypothalamus daarvan op de hoogte gebracht en verlaagt hij zijn TRH-productie. Wanneer de hypofyse minder TRH ontvangt, produceert zij minder TSH, wat op termijn dus tot minder schildklierhormonen leidt.

Maar als er niet genoeg schildklierhormonen in het lichaam aanwezig zijn, verhoogt de hypothalamus zijn TRH-productie. Als reactie scheidt de hypofyse meer TSH af. De schildklier produceert op haar beurt meer schildklierhormonen om het evenwicht te herstellen.

Hypothyreoïdie: meer een symptoom dan een aandoening

Bij hypothyreoïdie werkt de schildklier onvoldoende of slecht. Ze scheidt dus onvoldoende schildklierhormonen af. Strikt genomen gaat het niet om een ziekte, maar eerder om een syndroom – een geheel van symptomen – dat verschillende oorzaken kan hebben. De frequentste oorzaak is thyreoïditis.

De symptomen van hypothyreoïdie kunnen heel licht zijn. Maar in bepaalde gevallen kunnen ze zo ernstig zijn, dat ze het leven van de persoon in gevaar brengen.

Te veel TSH

In geval van hypothyreoïdie scheidt de hypofyse meer TSH af om het hormonale evenwicht in het lichaam te behouden en het gebrek aan schildklierhormonen te compenseren. De T3- en T4-concentraties kunnen volledig normaal zijn, maar door de overmaat aan TSH kunnen we de diagnose hypothyreoïdie stellen. Als TSH normaal is, is de schildklierfunctie dat ook.