Eerste depressieve episode

De ziekte is opgedoken op een doodgewone dag. Ik was in een goed humeur gaan werken. In één minuut voelde ik me plots compleet uitgeput, ik kon niet nadenken noch iets doen. Ik moest onbedaarlijk huilen en kampte met ontzettende stress, en trilde zo hevig dat ik op de grond ben gevallen. Ik dacht dat ik een epileptische aanval kreeg of een beroerte. Met de ziekenwagen werd ik naar het ziekenhuis gebracht, maar de artsen vonden geen verklaring voor deze crisis. 48 uur later was ik weer thuis met anxiolytica, zonder te weten wat me was overkomen. Mijn leven zou nooit meer zijn als voorheen.

De moeilijke weg naar de diagnose

Toen ik weer kon gaan werken, had ik nog steeds last van een gevoel van stress. Daardoor werd ik erg lichtgeraakt. Mijn huisarts verhoogde de dosis anxiolytica en schreef me antidepressiva voor. Ik stortte echter helemaal in. Ik kreeg een depressie die zo ernstig was, dat ik zelfs de energie niet had om me aan te kleden. Ik sliep vijftien uur aan een stuk en had zware zelfmoordneigingen. Vier maanden later kwam ik er eindelijk weer bovenop. Maar de depressieve episodes bleven terugkomen, ongeveer om de twee jaar. Zodra het beter met me ging, zat ik vol vragen: zouden deze episodes verdwijnen of alleen verergeren? Ik was gefrustreerd en kwaad omdat ik depressief was. Pas na twee jaar van gesprekken met een psychiater later viel de diagnose: ‘manisch-depressieve psychose’, nu ‘bipolaire stoornis’ genoemd. De diagnose werd bevestigd door de eerste manische crisis waardoor ik in het ziekenhuis belandde. Van toen af aan wist ik dat het niet mijn schuld was, net zomin als bij een diabeticus of kankerpatiënt. De basis van deze stoornis is biologisch.

Veel onbegrip voor bipolaire stoornis

Ondanks een aangepaste behandeling blijven de depressieve episodes terugkomen, op dit moment om de drie maanden. Ik heb ook last van manische episodes, maar die worden goed onder controle gehouden met geneesmiddelen.

Tijdens herstelperiodes zet ik me in als bestuurder bij Psytoyens en Similes, twee verenigingen die ondersteuning bieden aan mensen met een psychische ziekte.

Voor mensen die me alleen zien tijdens mijn 'goede periodes' is het moeilijk om zich voor te stellen dat ik op een paar uur kan overgaan van een dynamische toestand naar een zware depressie. Als ik depressief ben, neem ik zelfs de telefoon niet op. Dat is geen bewuste keuze, ik kan het dan gewoon niet. Ik mag dan nog zo vaak uitleggen wat bipolariteit is en wat het veroorzaakt, het wordt vaak niet begrepen. Aan het begin van mijn ziekte had ik ontzettend veel last van schuldgevoelens. Nu heb ik geleerd om met de ziekte te leven, en kan ik er vrijuit over praten.

Kunnen mensen met een bipolaire stoornis tussen de fases in een ‘normaal’ leven leiden?

Ik blijf ervan overtuigd dat het mogelijk is, zodra de juiste diagnose is gesteld en een totaalaanpak voor de bipolaire stoornis wordt gevolgd. Dat gaat dan om een geneesmiddelenbehandeling, maar ook om grondige psychotherapie ter aanvulling. Onder deze voorwaarden slagen heel wat patiënten erin een volstrekt normaal gezins-, beroeps- en sociaal leven te leiden. Helaas geldt dat niet voor iedereen.

Wat zijn mogelijke problemen?

Sommige bipolaire patiënten blijven last hebben van restsymptomen tussen de episodes in, bijvoorbeeld depressieve stemming, lichtgeraaktheid, opvliegendheid of impulsiviteit. Ze kunnen ook cognitieve problemen ondervinden (geheugen-, aandachts- of concentratieproblemen) door de ziekte zelf of door de behandeling. Die patiënten hebben dan moeite om zich te concentreren of om actief te zijn. Dat maakt het dagelijkse leven erg lastig.

De gevolgen van een bipolaire stoornis kunnen ook zwaar te dragen zijn. Als de relatie met het werk of het gezin wordt verbroken, is het voor de patiënt moeilijk om zijn leven opnieuw op te bouwen. Zelfs als de ziekte gestabiliseerd is, blijft de patiënt de gevolgen dragen van de schade die tijdens voorbije crisissen is aangericht.

Hoe kan psychotherapie een bipolaire patiënt helpen?

Dergelijke therapie kan in de eerste plaats steun bieden in moeilijke situaties. Daarnaast kunnen bepaalde problemen ook ten gronde worden aangepakt (problemen in het gezin, de relatie, zelfvertrouwen...) die de ontwikkeling van de ziekte in de hand hebben gewerkt. Met therapie kan het risico op relaps ook worden verkleind, en de kwaliteit van het dagelijkse leven worden verbeterd. Vaak is een bipolaire stoornis en de extreme stemmingswisselingen die ermee gepaard gaan, een 'symptoom' van existentiële problemen. In combinatie met de medische behandeling moeten die problemen worden aangekaart in een psychotherapie.