Oorzaken

We weten nog niet zeker wat een bipolaire stoornis veroorzaakt, maar de oorzaak is alleszins meervoudig: het resultaat van biologische afwijkingen en omgevingsfactoren. Dat zijn slechts hypothesen, hoewel de wetenschap steeds meer inzicht verkrijgt in de biologische oorzaken van deze stoornis.

Biochemische afwijkingen in de hersenen

Een vaak geopperde hypothese is dat mensen met een bipolaire stoornis afwijkingen vertonen in de productie en de overdracht van neurotransmitters, chemische stoffen die nodig zijn voor de communicatie tussen de neuronen.

De bekendste neurotransmitters die een rol spelen in de regeling van de stemming, zijn:

• serotonine en noradrenaline (rol bij depressie),
• dopamine: neurotransmitter waardoor iemand zich energiek, alert, levendig voelt. Iemand met te veel dopamine (bijvoorbeeld door cocaïnegebruik) kan aan waanideeën en hallucinaties lijden.

Werken de hersenen anders?

Er wordt tegenwoordig heel wat onderzoek verricht naar bipolaire stoornis met functionele beeldvorming van de hersenen, een techniek waarmee onze hersenen in actie kunnen worden bestudeerd. Daarmee wordt bepaald welke hersenzones van mensen met een bipolaire stoornis mogelijk op een andere manier werken.

Genetische kwetsbaarheid

Er is nog geen gen voor bipolariteit geïdentificeerd. Toch is al lang bekend dat de ziekte vaker voorkomt bij mensen met antecedenten in de familie – dit wil zeggen dat er in de familie nog andere mensen zijn die met deze stoornis kampen. Waar de ziekte in de algemene bevolking 1% van de mensen treft, stijgt dat tot 10% bij een eerstegraadsrelatie met iemand met een bipolaire stoornis (ouders en kinderen).

Geeft iemand met een bipolaire stoornis de ziekte dan door aan zijn of haar kinderen? Niet noodzakelijk. Het risico is gewoon groter dan in de algemene bevolking, maar ook externe factoren beïnvloeden de ontwikkeling van een bipolaire stoornis.

Gezinssituatie en zelfvertrouwen

Een bipolaire stoornis wordt veroorzaakt door tal van factoren. Sommige gebeurtenissen kunnen hierin een grote rol spelen: een moeilijke gezinssituatie, een moeilijke jeugd (geweld, moeilijke scheiding van de ouders, overlijden van een naaste enz.).

Soms zijn deze factoren minder goed zichtbaar: opgroeien in een klimaat van kritiek, verwijten of een gebrek aan zelfvertrouwen. Op zich veroorzaakt geen van deze elementen een bipolaire stoornis. Wel kunnen ze (net als de genetica) iemand kwetsbaar maken.

Gebeurtenissen die de ziekte kunnen uitlokken

Meestal manifesteert een bipolaire stoornis zich wanneer een bepaalde gebeurtenis ze uitgelokt heeft: een trauma, hevige stress, druggebruik of bepaalde geneesmiddelen.

De ziekte volgt daarna haar eigen evolutie. Crisissen kunnen ook spontaan optreden, zonder dat ze worden uitgelokt, maar meestal duiken ze toch op in bepaalde situaties:

• hevige stress;
• belangrijke gebeurtenissen (promotie, huwelijk enz.);
• verandering van het levensritme (weinig slaap, vakantie enz.);
• ziekte;
• alcohol- of druggebruik, of bepaalde geneesmiddelen.