Diagnose

Vaak is het een echt gevecht om tot de juiste diagnose te komen. Een eerste moeilijkheid is dat een bipolaire stoornis meestal begint met een depressieve episode. Vaak wordt dan ook de diagnose van een gewone depressie gesteld.

Depressieve episodes volgen elkaar ook vaak op zonder een duidelijk zichtbare manische fase tussenin, of met een subtiele manische fase (hypomanie) die niet wordt opgemerkt.

Een dialoog met de patiënt en zijn of haar familie kan naar de juiste diagnose van bipolariteit leiden. Is er een grootvader of tante die deze diagnose heeft gekregen? Is er sprake van abnormale stemmingswisselingen?

Een andere aanwijzing die kan helpen bij de diagnose is resistentie tegen antidepressiva. In dat geval heeft iemand met depressieve episodes verschillende soorten antidepressiva genomen, maar zonder succes. Het echte probleem is immers niet de depressie, maar het cyclische van het fenomeen. Zonder een stemmingsstabilisator zal het antidepressivum onvoldoende werken.

Een vaak voorkomend risico bij mensen met een bipolaire stoornis is dat ze de manische kant opgaan als ze antidepressiva nemen. Dat is een van de duidelijkste tekenen van bipolariteit.

De manische fase kan helpen om de diagnose te stellen of de vermoedelijke diagnose te bevestigen. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, krijgt slechts een deel van de patiënten te maken met deze spectaculaire toestand. De meeste mensen beleven vooral depressieve fases, afgewisseld met hypomane fases (gematigde manie) die onopgemerkt kunnen blijven. Dat maakt het heel wat moeilijker om de juiste diagnose te stellen.

Vroeger heette bipolaire stoornis 'manisch-depressiviteit', een verwijzing naar de afwisseling tussen de manische en depressieve fasen.

Die term wordt niet meer gebruikt, om meer recht te doen aan de verschillende punten op het bipolaire spectrum:

• Bipolaire stoornis type I


Dit is de klassieke vorm die overeenstemt met ‘manisch-depressiviteit’: een afwisseling tussen manische en depressieve fasen.

• Bipolaire stoornis type II


Deze vorm van de ziekte wordt gekenmerkt door de afwisseling van depressieve fasen met hypomane fasen (gematigde manie). 
Met een hypomane fase is minder moeilijk te leven dan met een manische fase. Toch is deze vorm niet minder ernstig. Mensen met een bipolaire stoornis type II beleven vaak meer depressieve episodes dan mensen met type I, wat het enorm zwaar maakt voor de persoon in kwestie.

Als type II wordt opgenomen in de definitie van een bipolaire stoornis, stijgt de prevalentie van de ziekte bij de bevolking van ongeveer 1 tot 5%.

Zonder behandeling duren episodes van manie of depressie 3 tot 6 maanden, en soms nog veel langer. Hoe vaak een cyclus optreedt, varieert van mens tot mens. Bij sommigen kunnen er meerdere jaren verstrijken voor een nieuwe episode opduikt. Voor anderen zijn de episodes frequenter. Iemand met ten minste 4 episodes per jaar kampt met een ‘rapid cycling’ bipolaire stoornis (met snelle cycli).

Een preventieve langetermijnbehandeling is heel belangrijk, want hoe vaker de episodes optreden, hoe sneller ze terugkomen. Ze worden dan ook moeilijker om te behandelen.