Auto-immuunthyreoïditis (Hashimoto en atrofische thyreoïditis)

Mechanisme van auto-immuunthyreoïditis

Bij auto-immuunthyreoïditis wordt de schildklier ‘aangevallen’ door het lichaam zelf. Het lichaam produceert witte bloedcellen – T-lymfocyten – die om een nog niet volledig opgehelderde reden de cellen van de schildklier aanvallen en vernietigen. De schildklier is beschadigd, ontstoken en zelfs kleiner geworden, en produceert niet meer genoeg schildklierhormoon. Als reactie stijgt de TSH-concentratie om te proberen de schildklier te stimuleren. Dat is hypothyreoïdie.

Betrokken aandoeningen

Auto-immuunthyreoïditis gaat soms gepaard met andere auto-immuunziekten, zoals vitiligo (een huidaandoening), type 1-diabetes, reumatoïde artritis, bijnierinsufficiëntie (als de bijnieren niet genoeg van een bepaald soort hormonen produceren) of ovariuminsufficiëntie (falende werking van de eierstokken).

Prevalentie en oorzaken van auto-immuunthyreoïditis

4 op de 1.000 vrouwen en 1 op de 1.000 mannen hebben auto-immuunthyreoïditis die hypothyreoïdie veroorzaakt. De ziekte is waarschijnlijk te wijten aan genetische en omgevingsfactoren. Sommige bevolkingsgroepen, zoals de Japanners, krijgen hier vaker mee te maken. Waarschijnlijk omdat ze hiervoor genetisch aangelegd zijn en vanwege hun jodiumrijk dieet op basis van vette vis en algen.

Ziekte van Hashimoto

Naast de gewone symptomen van hypothyreoïdie, wordt de ziekte van Hashimoto vaak gekenmerkt door een hard kropgezwel (struma). Dat is een zichtbare, soms spectaculaire zwelling van de schildklier. Het kropgezwel gaat dikwijls gepaard met min of meer grote, min of meer talrijke knobbels (noduli). Het gezwel kan pijnlijk zijn, maar dat is zelden het geval.

Atrofische thyreoïditis

Zoals de naam aangeeft, wordt atrofische thyreoïditis gekenmerkt door een abnormaal kleine schildklier. Vermoedelijk gaat het om een nasleep of een geavanceerd stadium van de ziekte van Hashimoto. Atrofische thyreoïdtis is dus geen aparte aandoening.

Een ander specifiek kenmerk is dat atrofische thyreoïditis dikwijls bij 50-plussers wordt vastgesteld. De bloedanalyse toont antistoffen tegen het thyroïdperoxidase (anti-TPO), maar minder dan bij ziekte van Hashimoto. Bovendien evolueert ze trager naar een bewezen hypothyreoïdie.